Problem behavior prevention program: results of a half-year evaluation

Program prevencije problema u ponašanju učenika je školski preventivni program koji se zasniva na primeni specijalno-pedagoških metoda i tehnika rada u skladu sa savremenim principima efektivne prevencije, kroz zajednički rad stručnih saradnika škola, studenata i nastavnika Fakulteta za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju. Inicijalno je primenjen školske 2007/08 godine u osam beogradskih osnovnih škola, da bi se, unapređivanjem programskih aktivnosti i širenjem mreže zainteresovanih škola, Program aktuelno sprovodio u 24 osnovne škole sa teritorije grada Beograda, uz aktivno učešće 96 obučenih studenata Odeljenja za prevenciju i tretman poremećaja ponašanja. Osmišljen je kao jednogodišnji program univerzalnog nivoa preventivnog delovanja sa opštim ciljem stvaranja uslova za pozitivan razvoj dece i omladine kroz unapređivanje kvaliteta prakse prevencije problema u ponašanju učenika u školi i primenu preventivnih strategija informisanja i edukacije. Program se tokom školske godine, jednom nedeljno, kontinuirano primenjuje na nivou odeljenja na osnovu posebno kreiranog edukativnog kurikuluma koji sadržajno pokriva sedam tematskih celina (vršnjačko nasilje, elektronsko nasilje, uticaj televizije i interneta na razvoj i ponašanje, upotreba alkohola i droga, pritisak vršnjaka, diskriminacija). Jedinice kurikuluma obrađuju se kroz interaktivne oblike rada (tematska predavanja, učesničke fokus grupe i radionice) kojima se teži unapređenju nivoa znanja i obaveštenosti učenika o karakteristikama, razvoju i načinima prevencije različitih problema, kao i razvijanju i jačanju niza socijalnih veština. U radu će, pored deskripcije strukture, sadržaja i načina primene Programa, biti prikazan deo rezultata polugodišnje evaluacije, zasnovane na jednostavnom dizajnu individualnih procena svih učesnika Programa (realizatora, učenika i stručnih saradnika) i izvedene praktične implikacije za modifikaciju i unapređenje programskih aktivnosti.The Problem Behavior Prevention Program is a school-based prevention program based on the implementation of special-pedagogical working methods and techniques according to the contemporary principles of effective prevention, through joint activities of school counselors, students and teachers of the Faculty for Special Education and Rehabilitation. The program has been designed as an universal one-year prevention program with a general focus of creating the conditions for a positive youth development through improving the practice quality of behavioral problem prevention in school and the implementation of information dissemination and education prevention strategies. During the schoolyear, the program is applied continuously, once a week, at the classroom level, on the basis of the especially designed curriculum, that covers eight thematic sections (bullying, cyber-bullying, media influence – television and Internet, alcohol use, drug use, peer pressure, discrimination). The curriculum lessons are processed through interactive forms of work (topic-oriented lectures, participant focus-groups and workshops), by which we tend to improve the students knowledge and awareness about characteristics, development and ways to prevent different behavioral problems, as well as about development and strengthening of various social skills. In this paper, besides a description of the structure, content and delivery of the program, we will present a part of results of the half-year evaluation, which relies on a simple design of individual assessment by all the program participants (implementators, students and school counselors), and we will derive practical implications for a modification and improvement of the program activities

Effective school&based conduct disorders prevention programs

Identifikovanje potvrđeno efektivnih programa je od suštinskog značaja za uspeh prevencije poremećaja ponašanja dece i omladine. U radu su opisani kriterijumi i kategorije za ocenu efektivnosti empirijski- zasnovanih preventivnih programa koji su identifikovani od strane pet državnih ili nevladinih organizacija SAD koje obezbeđuju kredibilne naučno-zasnovane procene efektivnosti preventivnih programa. Takođe, prezentovane su ključne karakteristike pet baza naučno- potvrđenih preventivnih programa koji su dizajnirani za potrebe redukcije ili eliminacije poremećaja ponašanja i rizičnih faktora za koje je potvrđeno da stoje u vezi sa tim poremećajima.Identifying programs that have been proven effective is essential to successful preventing youth problem behavior. This article provides descriptions of the set of rating categories and criteria for effective evidence-based prevention programs that have been identified by five federal and non-government US agencies who are most widely recognized as offering credible science-based assessments of prevention programs effectiveness. Also, the major characteristics of five database of scientifically-proven effective prevention programs designed to reduce or eliminate problem behavior and risk factors identified as predictive of these problems were presented

Vršnjačko nasilje u sajber prostoru

Cyber space bullying is a relatively new phenomenon that has received increased attention by scientists, researchers and practitioners in recent years. It is usually defined as an intentionally and repeatedly expression of aggression towards other people through information and communication technologies. Cyber space bullying is characterized by all the primary characteristics of traditional bullying and some specifics ones that clearly differ it from other forms of bullying. In addition to the analysis of characteristics and specifics of cyber space bullying, the paper describes the basic forms of cyber space bullying (flaming, harassment, denigration, impersonation, outing, trickery, exclusion, stalking and happy slapping), as well as, the types of cyber space bullies (vengeful angel, power-hungry, revenge of the nerd, mean girls and inadvertent). The main goal of this paper is to provide initial theoretical guidelines for designing future empirical research on the complex phenomenon of cyber space bullying.Vršnjačko nasilje u sajber prostoru je relativno nov fenomen koji poslednjih nekoliko godina zaokuplja sve veću pažnju naučnika, istraživača i praktičara. Pojmovno se određuje kao namerno i ponavljano ispoljavanje agresije prema drugim osobama posredstvom informacionih i komunikacionih tehnologija. Sajber nasilje odlikuju sve primarne karakteristike tradicionalnog vršnjačkog nasilja, ali i izvesne specifičnosti koje ga jasno diferenciraju od drugih oblika vršnjačkog nasilja. Pored analize karakteristika i specifičnosti sajber nasilja, u radu su opisani osnovni oblici sajber nasilja (vređanje, uznemiravanje, ogovaranje, lažno predstavljanje, nedozvoljeno saopštavanje, obmanjivanje, isključivanje, proganjanje i 'veselo' šamaranje), kao i tipovi sajber nasilnika (osvetoljubivi anđeo, gladan moći, štreber osvetnik, pakosne devojčice i nepažljivi nasilnici). Rad za svoj osnovni cilj ima pružanje inicijalnih teorijskih smernica za dizajniranje ozbiljnijih istraživanja o kompleksnom fenomenu vršnjačkog nasilja u sajber prostoru

Porodični rizični faktori nasilnog ponašanja dece i omladine

The children and adolescents' violent behavior as complex phenomenon which often overlaps and co-exist with a number of other behavioral problems results from multiple, mutually related and reciprocal factors and processes which are in dynamic inter-action. Knowing factors which contribute to probability of emerging and maintaining violent behavior is necessary prerequisite for creating successful prevention programs which, by reducing negative impact of risk factors, contribute in creating conditions for positive social development of children and adolescents. The paper, apart from defining the violent behavior and short discussion on methodology problems relative to research studies investigating links between violent behavior and different risk factors, presents summary survey of results of a number of empiric researches and descriptions of those risk factors of children and adolescents' violent behavior which result from the family environment. By pointing out mechanisms of parents' skills impact, family functioning, family structure, parents' psycho-pathology, neglect and abuse of children the conclusions were drawn on the key characteristics of the risk factors (non specific qualities, indirectness, inter-activity cumulativeness) which have to be taken into account when planning efficient prevention strategies and interventions

Effective school&based conduct disorders prevention programs

Identifikovanje potvrđeno efektivnih programa je od suštinskog značaja za uspeh prevencije poremećaja ponašanja dece i omladine. U radu su opisani kriterijumi i kategorije za ocenu efektivnosti empirijski- zasnovanih preventivnih programa koji su identifikovani od strane pet državnih ili nevladinih organizacija SAD koje obezbeđuju kredibilne naučno-zasnovane procene efektivnosti preventivnih programa. Takođe, prezentovane su ključne karakteristike pet baza naučno- potvrđenih preventivnih programa koji su dizajnirani za potrebe redukcije ili eliminacije poremećaja ponašanja i rizičnih faktora za koje je potvrđeno da stoje u vezi sa tim poremećajima.Identifying programs that have been proven effective is essential to successful preventing youth problem behavior. This article provides descriptions of the set of rating categories and criteria for effective evidence-based prevention programs that have been identified by five federal and non-government US agencies who are most widely recognized as offering credible science-based assessments of prevention programs effectiveness. Also, the major characteristics of five database of scientifically-proven effective prevention programs designed to reduce or eliminate problem behavior and risk factors identified as predictive of these problems were presented

The concept of systemic resilience: Implications for preventive practice

Savremena prevencijska praksa zasniva se na dizajniranju i implementaciji programa izvedenih na postavkama komplementarnih pristupa prevencijske nauke, pozitivnog razvoja mladih i rezilijentnosti. Ne umanjujući značaj preventivnog delovanja baziranog na redukovanju rizičnih i jačanju protektivnih faktora različitih problema ponašanja, te unapreĎivanja individualnih i sredinskih snaga, resursa, potencijala i prednosti koje su u direktnoj funkciji promocije pozitivnog razvoja mladih, u radu će biti prezentovane konceptualne osnove sistemske rezilijentnosti i implikacije koje primena ovog pristupa moţe imati u domenu prevencijske prakse. Nakon pojmovnog odreĎenja rezilijentnosti i predstavljanja modela multisistemske rezilijentnosti, u centralnom delu rada će, u cilju razumevanja načina funkcionisanja rezilijentnosti u situacijama ugroţenosti sistema, posebna paţnja biti posvećena analizi ključnih karakteristika koje se pokazuju zajedničkim za rezilijentnost različitih sistema, te deskripciji procesa perzistencije, rezistencije, oporavka, adaptacije i transformacije kao mehanizama za koje je utvrĎeno da stoje u vezi sa rezilijentnošću. Uvaţavanjem naučnih potvrda da je rezilijentnost proces koji se manifestuje isključivo u kontekstima nedaća, da su rezilijentni sistemi otvoreni, dinamični i kompleksni, te da uključuju diverzitet, redundantnost i participaciju, promovišu povezanost i demonstriraju eksperimentisanje i učenje, u završnom delu rada, za potrebe unapreĎivanja prevencijske prakse, biće izvedene preporuke značajne za dizajniranje efektivnih programa izgradnje rezilijentnostiContemporary prevention practice is based on the design and implementation of programs derived from complementary approaches of prevention science, positive youth development and resilience. Without diminishing the importance of preventive action based on reducing risk and strengthening protective factors of various behavior problems, and improving individual and environmental strengths, resources, potentials and advantages that are in the direct function of promoting positive development of young people, the conceptual basis of systemic resilience and its implications will be presented in the paper including the implications that the application of this approach may have in the field of prevention practice. After the conceptual determination of resilience and the presentation of the model of multisystem resilience, in the central part of the paper, with the aim of understanding how resilience functions in situations of system threat, special attention will be devoted to the analysis of the key characteristics that are shown to be common to the resilience of different systems, and to the description of the process of persistence, resistance, recovery, adaptation and transformation as mechanisms that have been found to be related to resilience. Appreciating the scientific confirmations that resilience is a process that manifests itself only in the contexts of adversity, that resilient systems are open, dynamic and complex, and that they include diversity, redundancy and participation, promote connectivity and demonstrate experimentation and learning, in the final part of the work, for the purposes of improvement of prevention practices, recommendations significant for designing effective resilience building programs will be made

Koncept rizičnih i protektivnih faktora - klasifikacioni okviri za potrebe prevencije poremećaja ponašanja dece i omladine

Prevention of behavior disturbances as a continuous and active process of creation of conditions for positive development of children and juveniles is theoretically based upon the concept of risk and protection factors which imposes the prevention strategies, interventions and activities to be in function of reduction of risk factors and strengthening of protection factors. Risk and protection factors as components which are in relation with disturbances of behavior are identified by numerous empirical studies of various research design. The existence of a large number of established factors imposed a challenge to researchers, for the needs of practical application of the concept, to select and classify risk and protection factors into corresponding classification frameworks which may serve as a basis for practical prevention activity. Beside the introductory notes on the concept of risk and protection factors the article also presents basic characteristics of actual classification frame­works of risk and protection factors which are developed within practical prevention model (Communities that Care Model) as the leading one in the field of planning of prevention of behavior disturbances in a community. Within each classification framework are described the characteristics of individual factors on the basis of which are derived the conclusions on the basic prerogatives of prevention directed to risk and protection factors. .Prevencija poremećaja ponašanja, kao kontinuirani i aktivni proces stvaranja uslova za pozitivan razvoj dece i omladine, teorijski se zasniva na konceptu rizičnih i protektivnih faktora koji nalaže da preventivne strategije, intervencije i aktivnosti direktno budu u funkciji redukovanja rizičnih i jačanja protektivnih faktora. Rizični i protektivni faktori, kao činioci koji stoje u vezi sa poremećajima ponašanja, identifikovani su brojnim empirijskim studijama različitog istraživačkog dizajna. Postojanje velikog broja utvrđenih faktora nametnulo je izazov istraživačima da, za potrebe praktične primene koncepta, selektuju i klasifikuju rizične i protektivne faktore u odgovarajuće klasifikacione okvire koji mogu poslužiti kao osnova za praktično preventivno delovanje. U radu su, pored uvodnih napomena o konceptu rizičnih i protektivnih faktora, prikazane osnovne karakteristike aktuelnih klasifikacionih okvira rizičnih i protektivnih faktora koji su razvijeni unutar praktičnog preventivnog modela Zajednice koje brinu (Communities that Care Model) kao vodećeg u oblasti planiranja prevencije poremećaja ponašanja u zajednici. U okviru svakog klasifikacionog okvira opisane su karakteristike pojedinačnih faktora, na osnovu kojih su izvedeni zaključci o temeljnim pretpostavkama prevencije usmerene na rizične i protektivne faktore

Koncept rizičnih i protektivnih faktora - klasifikacioni okviri za potrebe prevencije poremećaja ponašanja dece i omladine

Prevention of behavior disturbances as a continuous and active process of creation of conditions for positive development of children and juveniles is theoretically based upon the concept of risk and protection factors which imposes the prevention strategies, interventions and activities to be in function of reduction of risk factors and strengthening of protection factors. Risk and protection factors as components which are in relation with disturbances of behavior are identified by numerous empirical studies of various research design. The existence of a large number of established factors imposed a challenge to researchers, for the needs of practical application of the concept, to select and classify risk and protection factors into corresponding classification frameworks which may serve as a basis for practical prevention activity. Beside the introductory notes on the concept of risk and protection factors the article also presents basic characteristics of actual classification frame­works of risk and protection factors which are developed within practical prevention model (Communities that Care Model) as the leading one in the field of planning of prevention of behavior disturbances in a community. Within each classification framework are described the characteristics of individual factors on the basis of which are derived the conclusions on the basic prerogatives of prevention directed to risk and protection factors. .Prevencija poremećaja ponašanja, kao kontinuirani i aktivni proces stvaranja uslova za pozitivan razvoj dece i omladine, teorijski se zasniva na konceptu rizičnih i protektivnih faktora koji nalaže da preventivne strategije, intervencije i aktivnosti direktno budu u funkciji redukovanja rizičnih i jačanja protektivnih faktora. Rizični i protektivni faktori, kao činioci koji stoje u vezi sa poremećajima ponašanja, identifikovani su brojnim empirijskim studijama različitog istraživačkog dizajna. Postojanje velikog broja utvrđenih faktora nametnulo je izazov istraživačima da, za potrebe praktične primene koncepta, selektuju i klasifikuju rizične i protektivne faktore u odgovarajuće klasifikacione okvire koji mogu poslužiti kao osnova za praktično preventivno delovanje. U radu su, pored uvodnih napomena o konceptu rizičnih i protektivnih faktora, prikazane osnovne karakteristike aktuelnih klasifikacionih okvira rizičnih i protektivnih faktora koji su razvijeni unutar praktičnog preventivnog modela Zajednice koje brinu (Communities that Care Model) kao vodećeg u oblasti planiranja prevencije poremećaja ponašanja u zajednici. U okviru svakog klasifikacionog okvira opisane su karakteristike pojedinačnih faktora, na osnovu kojih su izvedeni zaključci o temeljnim pretpostavkama prevencije usmerene na rizične i protektivne faktore

Prevention of child delinquency: possible directions of action

Делинквенција деце, изражена кроз вршење кривичних дела у периоду детињства, представља озбиљан друштвени проблем коме се деценијама уназад посвећује значајна пажња. Савремена наука обилује доказима да испољавање делинквентног понашања током детињства представља један од најснажнијих предиктора каснијег озбиљног и насилног малолетничког преступништва, укључујући и развој криминалне каријере. Разумевање комплексне етиологије делинквенције деце и идентификовање претпоставки ефективности раних интервенција оцењују се кључним елементима превентивног деловања. У раду ће, на основу систематског прегледа литературе, бити сумирани најзначајнији ризични фактори делинквенције деце и представљени оквири за планирање и примену интервенција усмерених на превенцију испољавања делинквентног понашања у детињству.Child delinquency, which manifests itself in the commission of criminal acts during childhood, is a serious social problem that has received considerable attention for decades. There is ample evidence in modern science that the manifestation of delinquent behavior in childhood is one of the strongest predictors of later serious and violent juvenile delinquency, including the development of a criminal career. Understanding the complex etiology of childhood delinquency and identifying the conditions for the effectiveness of early interventions are considered key elements for prevention efforts. Based on a systematic review of the literature, this article summarizes key risk factors for child delinquency and presents framework for planning and implementing interventions aimed at preventing the manifestation of criminal behavior in childhood